Νοέμβριος 2004
7,00 € 
Επιλογή Τεύχους


Πριν την εκτόξευση
Στο Διαστημικό Κέντρο Kennedy, οι τεχνικοί τής NASA ετοιμάζουν το διαστημικό λεωφορείο Discovery, το οποίο αναμένεται να εκτοξευθεί τον ερχόμενο Μάρτιο. Το Discovery θα είναι το πρώτο διαστημικό λεωφορείο που θα τεθεί σε τροχιά μετά την τραγική απώλεια του Columbia (Φεβρουάριος 2003), και η διαστημική υπηρεσία σχεδίασε εκ νέου το όχημα για να μειώσει τον κίνδυνο επανάληψης μιας παρόμοιας καταστροφής. Ωστόσο, ώς τη στιγμή της πρώτης πτήσης, δεν θα έχουν ακόμα ενσωματωθεί όλες οι προταθείσες επιδιορθώσεις, με αποτέλεσμα τον περιορισμό στα είδη αποστολών που θα μπορεί να αναλάβει το διαστημικό σκάφος.

Πρώτον και κύριον, η NASA θα αφαιρέσει τη μόνωση με τον αφρό από τα μεταλλικά στηρίγματα που συνδέουν το διαστημικό λεωφορείο με την εξωτερική δεξαμενή καυσίμων. Ένα τέτοιο κομμάτι μονωτικού αφρού βάρους περίπου 770 γραμμαρίων έπεσε κατά την εκτόξευση του Columbia πάνω στην πτέρυγα του διαστημικού λεωφορείου και άνοιξε μια τρύπα, επιτρέποντας την εισροή υπέρθερμων αερίων στο σκάφος κατά την επανείσοδο. Για την περίπτωση δε που αφρός αποκολληθεί και πάλι από διαφορετικό τμήμα της εξωτερικής δεξαμενής καυσίμων, η NASA έχει τοποθετήσει στα πλαίσια των πτερύγων τού Discovery αισθητήρες για την ανίχνευση πιθανών προσκρούσεων θραυσμάτων, ενώ θα εγκαταστήσει και μια ψηφιακή κάμερα για την επισκόπηση της δεξαμενής μετά τον αποχωρισμό της από το διαστημικό λεωφορείο κατά την άνοδο.

Εντούτοις, η υλοποίηση άλλων μέτρων ασφαλείας αποδεικνύεται δυσκολότερη. Η Εξεταστική Επιτροπή για το Δυστύχημα του Columbia, στην αναφορά της τον Αύγουστο του 2003, προέτρεψε με ιδιαίτερη επιμονή τη NASA να επινοήσει τρόπους επιθεώρησης του διαστημικού λεωφορείου ενόσω αυτό θα βρίσκεται εν τροχιά, και επισκευής οποιωνδήποτε σοβαρών ζημιών ανακαλύπτονται. Η διαστημική υπηρεσία ξεκίνησε την ανάπτυξη ενός συστήματος αισθητήρων το οποίο θα τοποθετούνταν στην άκρη τής μήκους 15 μέτρων δοκού που θα προσαρτόταν στον ρομποτικό βραχίονα του διαστημικού λεωφορείου. Το σύστημα, εξοπλισμένο με ένα αποστασιόμετρο λέιζερ και μια τηλεοπτική κάμερα, είναι σχεδιασμένο να λαμβάνει τρισδιάστατες εικόνες των ενισχυμένων φύλλων άνθρακα-άνθρακα των πτερύγων του λεωφορείου. Ωστόσο, σε μια πρόσφατη αναφορά της ομάδας που είναι επιφορτισμένη με την επιστροφή των πτήσεων, η οποία επιτηρεί την πρόοδο των εργασιών τής NASA, ελέχθη ότι η προσπάθεια υλοποίησης των επιθεωρήσεων εν πτήσει αντιμετώπιζε «τεράστιες προκλήσεις» λόγω του ιδιαίτερα στενού χρονοδιαγράμματος ανάπτυξης του συστήματος αισθητήρων. Αλλά και τα σχέδια επιδιόρθωσης των ζημιών είναι ελλιπή, αφού, παρότι οι αστροναύτες θα είναι σε θέση να κλείσουν πιθανές ρωγμές στις πτέρυγες και τρύπες πλάτους έως και 10 εκατοστών, δεν θα μπορούν να επιδιορθώσουν ένα μεγάλο άνοιγμα, της τάξεως των 15 επί 25 εκατοστών, σαν αυτό που προκάλεσε την τραγωδία τού Columbia.

Ως προσωρινή λύση, η NASA ετοιμάζει εναλλακτικά μέτρα που δεν απαιτούν τεχνολογική ανάπτυξη σε τέτοια κλίμακα. Προτού το Discovery να προσορμίζεται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), ο πιλότος του διαστημικού λεωφορείου θα περιστρέφει το σκάφος ούτως ώστε οι αστροναύτες του σταθμού να μπορούν να φωτογραφίζουν τα κεραμικά πλακίδια της θερμικής ασπίδας στην κάτω πλευρά του από απόσταση 200 περίπου μέτρων. Επιπλέον, τα μέλη του πληρώματος θα διεξάγουν πιθανότατα διαστημικούς περιπάτους για να ρίξουν μια κοντινότερη ματιά. Σε περίπτωση ανακάλυψης μιας τρύπας που δεν μπορεί να επιδιορθωθεί, το πλήρωμα του Discovery θα παραμένει στο σταθμό μέχρι την άφιξη του διαστημικού λεωφορείου Atlantis, το οποίο θα μπορούσε να εκτοξευθεί στο πλαίσιο μιας αποστολής διάσωσης εντός 45 ημερών. Ο σταθμός θα πρέπει να διαθέτει αρκετές προμήθειες για την υποστήριξη των αστροναυτών καθ’ όλο αυτό το διάστημα, με την προϋπόθεση ότι τα κρίσιμα συστήματά του, όπως αυτό της παραγωγής οξυγόνου ή της απομάκρυνσης του διοξειδίου του άνθρακα, δεν θα καταρρεύσουν.

Ο Sean O’Keefe, διευθυντής τής ΝΑSA, ακύρωσε την προγραμματισμένη για το 2006 αποστολή συντήρησης του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Hubble ―το οποίο αναμένεται να πάψει να λειτουργεί ώς το 2008 εφόσον δεν αντικατασταθούν οι μπαταρίες και τα γυροσκόπιά του―, λόγω του ότι η ΝΑSA θα βασίζεται εφεξής στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, εν είδει ασφαλούς λιμένα, για την ασφάλεια των πληρωμάτων των διαστημικών λεωφορείων. (Το Hubble και ο σταθμός ταξιδεύουν σε πολύ διαφορετικές τροχιές, καθιστώντας αδύνατη την ταυτόχρονη επίσκεψή τους από τα λεωφορεία.) Αντιθέτως, ο O’Keefe έδωσε τον Αύγουστο το πράσινο φως σε μια ρομποτική αποστολή εγκατάστασης νέων μπαταριών, γυροσκοπίων και επιστημονικών οργάνων στο Hubble, εκτιμώμενου κόστους μεταξύ 1 και 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων (περίπου το τριπλάσιο μιας ανάλογης αποστολής του διαστημικού λεωφορείου). Ωστόσο, σύμφωνα με μια αναφορά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ τον περασμένο Ιούλιο, μια ρομποτική αποστολή στο Hubble ενδεχομένως να αποδειχθεί ανεπιτυχής, διότι απαιτείται η ανάπτυξη πολλών νέων τεχνολογιών.

Θα είναι σίγουρα ειρωνεία της τύχης, αλλά ο περιορισμός των διαστημικών λεωφορείων σε πτήσεις μόνο προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ίσως αποδειχθεί περισσότερο επικίνδυνος από την επισκευή τού Hubble. O Robert Zubrin, μηχανικός αστροναυτικής, επισημαίνει ότι ο κίνδυνος από μοιραίες προσκρούσεις μικρομετεωριτών ή ανθρωπογενών καταλοίπων είναι πολύ μικρότερος κατά τη διάρκεια μιας αποστολής στο Hubble, διότι το διαστημικό λεωφορείο μπορεί να προσανατολιστεί ούτως ώστε να περιορίσει στο ελάχιστο την τρωτότητά του. Αντίθετα, ενόσω θα είναι προσορμισμένο στο σταθμό, η «κοιλιά» του διαστημικού σκάφους θα παραμένει εκτεθειμένη. Επιπλέον δε, η ολοκλήρωση της συναρμολόγησης του σταθμού θα απαιτήσει τουλάχιστον 25 αποστολές του διαστημικού λεωφορείου, ενώ η επισκευή τού Hubble θα συνεπαγόταν μόνο μία.